Giáo dục kỹ thuật và đào tạo nghề, cách lựa chọn thay thế cho đại học

Chúng tôi xin chia sẻ góc nhìn về Giáo dục nghề nghiệp của ông Clay Scarborough Hiệu trưởng trường trung học phổ thông, có hơn 20 năm làm việc về giáo dục phổ thông tại bang Texas, Mỹ.

Vào tháng Tám, khi đội ngũ giáo viên quay trở lại làm việc và cái nóng đã lên đến đỉnh điểm ở Texas, trong quá trình phát triển chuyên môn hay “trại huấn luyện” như cách tôi thường gọi (nếu là vào tháng Ba, tôi sẽ gọi là Kỳ tập huấn mùa xuân), tôi đều nhắc nhở các giáo viên của chúng tôi về mục đích thực sự của công việc này.

Đây là năm thứ 10 tôi đảm nhận vai trò quản lý ở cấp THPT và là năm thứ 20 tôi làm việc ở bậc giáo dục Trung học; và cứ mỗi năm qua đi thì mục tiêu chính mà chúng tôi hướng đến lại càng hiện rõ: Sau khi tốt nghiệp bậc THPT, học sinh của nhà trường phải được chuẩn bị đầy đủ hành trang cần thiết để bước vào giáo dục Cao đẳng, Đại học, tìm kiếm việc làm hoặc có thể là vừa học vừa làm. Chúng tôi muốn các em vào đời với nhiều sự lựa chọn trong tay.

Không phải học sinh nào sau khi tốt nghiệp THPT cũng đều có mong muốn, điều kiện tài chính hay tài năng cần thiết để theo học đại học 4 năm. Sau 5 năm làm quản lý ở 01 trường THPT ở thành phố và hơn 4 năm công tác tại 01 trường ở vùng nông thôn…, tôi nhận thấy không phải học sinh nào tốt nghiệp THPT cũng chọn con đường học lên đại học. 

Ví dụ, ở trường THPT vùng nông thôn nơi tôi từng làm việc, có một học sinh tốt nghiệp hệ đào tạo kép (vừa học nghề vừa học văn hóa) với chứng chỉ Kỹ thuật Hàn, sau đó đã được một công ty tuyển dụng và kiếm được khoảng 70.000 đô/năm. Đây hẳn là một hướng đi không tồi sau khi tốt nghiệp và trường hợp của học sinh nói trên cũng không phải hiếm.

Tại sao những con đường khác ngoài giảng đường đại học lại hấp dẫn được người học?

Lời giải đáp thỏa đáng nhất cho câu hỏi trên chính là một số ví dụ về các em học sinh ở trường THPT thành thị mà tôi từng công tác (ở trường học nào cũng có những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, thế nhưng thực tế ở một số trường ở nông thôn thì con số này lại cao hơn hẳn.

Nhiều phụ huynh học sinh phải làm một lúc 2-3 nghề nhưng chỉ đủ sức lo cho con “ăn và mặc” theo đúng nghĩa đen. Một số học sinh coi việc rời trường THPT với chứng chỉ từ các chương trình “đào tạo kép” (CTE-Career & Technical Education-Tạm dịch: Giáo dục nghề nghiệp và kỹ thuật) là con đường mưu sinh nhanh chóng.

Từ đó, các em không chỉ đỡ đần được cho gia đình với một công việc có thu nhập thỏa đáng, mà còn có thể đảm bảo được vấn đề kinh tế cho bản thân và người thân sau này.

Vì vậy, câu trả lời đầu tiên cho câu hỏi trên mang bản chất kinh tế học. Đúng là đại học có thể tạo điều kiện giúp người học thăng tiến lên các cấp quản lý cao hơn trong những công việc này, thế nhưng nó lại thường không mang lại sự đảm bảo về tài chính như các chương trình đào tạo CTE cung cấp.

Trong cả hai trường hợp nói trên, đều có những người học không hề hứng thú với việc đầu tư thời gian và tiền bạc cho 4 năm đại học. Thay vào đó, họ hoàn toàn có thể chỉ tốn 2 năm ở trường cao đẳng hoặc trường dạy nghề và sau đó theo đuổi công việc mà mình mong muốn, với mức chi phí thấp hơn hẳn.

Không những thế, trong số đó còn có một bộ phận người học chưa bao giờ thừa nhận khả năng của các sinh viên tốt nghiệp đại học. Họ không nhận thấy sự khác biệt nào hay không hề được thuyết phục rằng giáo dục đại học có thể mang đến cho họ và gia đình một cơ hội lớn (và do hoàn cảnh kinh tế khó khăn không cho phép); thay vào đó, chứng chỉ CTE – với sự đảm bảo về kinh tế, lại là sự lựa chọn khả dĩ hơn.

Thêm một bộ phận người học có thể không lựa chọn học lên đại học chính là những bạn gia nhập lực lượng quân đội. 

Thật vậy, tất cả các dịch vụ của các lực lượng vũ trang này sẽ chi trả học phí cho một số trường hợp quân nhân xuất ngũ học lên đại học; nhưng cũng có những chương trình đào tạo giúp cho quân nhân sau khi hoàn thành nghĩa vụ có thể kiếm được việc làm mà không cần học đại học.

Cuối cùng là nhóm học sinh không hứng thú với việc học đại học. Đối với họ, phải mất đến 13 năm giáo dục phổ thông bắt buộc đã là quá đủ và họ muốn tìm việc ngay; và các chương trình đào tạo CTE lại chuẩn bị cho họ hành trang cần thiết để làm việc trong lĩnh vực mà mình yêu thích.

Giáo dục nghề nghiệp và kỹ thuật (CTE) là gì?

Tôi có phần thiên vị khi sống và làm việc tại các trường công lập ở Texas (nhưng người Texas chính cống thì không có lí do gì không thiên vị Texas?). 

Bang của chúng tôi, cùng với nhiều bang khác, cung cấp nhiều khóa học CTE khác nhau cho học sinh. Do đó, Cơ quan Giáo dục Texas định nghĩa giáo dục nghề nghiệp và kỹ thuật là “một chuỗi các khóa học cung cấp cho học sinh nội dung đào tạo chính xác và chặt chẽ . Nội dung CTE phù hợp với các tiêu chuẩn học thuật đầy thách thức, kiến thức kỹ thuật liên quan và kỹ năng cần thiết để học lên bậc cao hơn và theo đuổi sự nghiệp trong các ngành nghề hiện tại hoặc mới nổi”. 

Texas cung cấp 120 lĩnh vực CTE khác nhau, thuộc 16 nhóm nghề nghiệp riêng biệt. Quy mô và nguồn lực của một quận sẽ quyết định bao nhiêu nghề trong số này có thể và sẽ được cung cấp. Hiện tại tôi đang làm việc tại một trường học với khoảng 650 học sinh; chúng tôi cung cấp các chứng chỉ về lĩnh vực y tế, công nghệ, sản xuất nông nghiệp và tiếp thị.

Điểm mấu chốt là CTE cung cấp cho người học các chứng chỉ thiết thực để các em chuẩn bị làm việc trong môi trường lao động thực tế sau khi tốt nghiệp.

CTE chuẩn bị cho học viên những con đường phát triển nghề nghiệp nào?

Để tiết kiệm thời gian và tăng tính dễ hiểu, tôi sẽ sử dụng một số “nhóm nghề” ở Texas làm ví dụ về những lộ trình mà CTE có thể chuẩn bị cho học sinh. Bên cạnh mỗi nhóm nghề dưới đây là các ví dụ về việc làm cụ thể mà sinh viên có thể nhận được từ chúng.

• Nông nghiệp, thực phẩm và tài nguyên thiên nhiên – Kỹ thuật viên tưới tiêu cảnh quan, Kỹ thuật viên thú y được cấp phép.
• Kiến trúc và Xây dựng – Nhân viên xây dựng OSHA, Thợ điện, Thợ sửa ống nước.
• Nghệ thuật, Công nghệ Âm thanh / Video và Truyền thông – Chứng chỉ Adobe, Chứng chỉ Apple
• Quản lý và Quản trị kinh doanh – Tư vấn sử dụng phần mềm kế toán Intuit QuickBooks, Bán bất động sản
• Giáo dục và Đào tạo – Hiệp hội Phát triển Trẻ em, Trợ lý Giáo dục
• Khoa học sức khỏe – Trợ lý y tế, Công nghệ dược phẩm
• Khách sạn và du lịch – Đầu bếp bánh ngọt được chứng nhận, Chuyên gia quản lý khách sạn và du lịch được chứng nhận
• Dịch vụ Nhân sinh – Cắt tóc, Thẩm mỹ
• Công nghệ thông tin – Chứng chỉ C ++, Chứng chỉ Mạng Cisco
• Luật, An toàn công cộng, Cải chính và An ninh – Kỹ thuật viên Y tế Cấp cứu Cơ bản, Điều phối viên Cấp cứu
• Sản xuất – Hàn, Kỹ thuật viên ô tô

Như bạn mong đợi, có nhiều nội dung khác trong danh sách này. Cuối cùng, đó là việc trang bị cho học viên những sự lựa chọn. Thật vô lý nếu yêu cầu tất cả học sinh 18 tuổi biết chính xác các em thực sự muốn gì về sự nghiệp của mình … hay xác định nghề nghiệp ưu tiên thứ 2 hoặc thứ 3 của mình. 

Do đó, chúng tôi cần chuẩn bị kỹ lưỡng cho học sinh về các lựa chọn khả dĩ mà các em có thể muốn khám phá sau này.

Hơn bao giờ hết, các doanh nghiệp đang trong cơn khát lực lượng lao động được đào tạo và trang bị tốt. Với con đường này, người học có thể tốt nghiệp và kiếm được một công việc có mức lương cao; cũng như được trang bị các công cụ, phương tiện cần thiết để tác nghiệp ngay tức thì.

Clay Scarborough